O tym zapomnieć nie można... Mord więźniów KL Soldau w Zawadach Małych

2017-01-20 12:14:00(ost. akt: 2017-01-20 12:13:53)

Autor zdjęcia: Karol Wrombel

W nocy z 21 na 22 stycznia 1945 r. zamordowani zostali przez Niemców w Zawadach Małych więźniowie KL Soldau, uczestnicy rozpoczętego 17 stycznia w Działdowie pieszego konwoju, nazwanego po wojnie „Marszem Śmierci”.
Konwój miał dotrzeć do Olsztyna. Kiedy jednak dotarł do Zawad Małych, zakomunikowano więźniom, że z uwagi na silny wiatr i siarczysty mróz zostaną odwiezieni, w grupach po kilkunastu, samochodem do Olsztyna i tam będą pracowali przy odśnieżaniu ulic. Tak się nie stało. Zgodnie z relacją tych, którym udało się przeżyć, więźniom wiązano z tyłu ręce i zamiast do samochodu, pędzono grupkami do lasu i tam rozstrzeliwano. Ciała zamordowanych wrzucano do świeżo wykopanego dołu.

Tej nocy zamordowani zostali: Jan Andrzejewski, Stanisław Bakuła, Apolonia Chmielińska, Czesław Chmieliński, Ignacy Chochłowski, Stanisław Chulewicz, Roman Chyliński, Marian Ciak, Romuald Czaplicki, Walenty Dawid, Albin Fabisiak, Władysław Fidura, Władysław Gacioch, Kazimierz Gadomski, Stanisław Górski, Jan Grochowski, Józef Grodkowski, Michał Filip Wojciech Grodzicki, Irena Jankowska, Jerzy Jankowski, Józef Jesionek, Bronisław Kaczorek, Czesław Kaczorek, Tadeusz Kamecki, Zenon Kamiński, Apolinary Kasprowicz, Piotr Kiliański, Tadeusz Konecki, Tomasz Kosmulski, Hieronim Kuciński, Bronisław Kuta, Alfons Lomperta, Edward Lomperta, Henryk Łada, Antoni Łoś, Bronisław Majewski, Józef Majkowski, Kazimierz Małowidzki, Marian Milewski, Jan Nowicki, Jan Nowotko, Antoni Orzechowski, Ignacy Ossowski, Czesław Panuszewski, Kazimierz Prusik, Tadeusz Wawrzyniec Pszczółkowski, Stanisław Rafał, Alina Romanowska, Stanisław Róziecki, Stanisław Rudnicki, Józef Rutkowski, Józef Rykowski, Stefan Rzepczyński, Kazimierz Sadowski, Ryszard Skoneczny, Kazimierz Skowroński, Wincenty Srokorz, Roman Stefaniak, Mieczysław Szlichta, Jan Bolesław Szuryt, Jan Tarasin, Grzegorz Tchórz, Andrzej Trynka, Józef Trzciński, Leon Woźniak, Jan Wyszyński, Józef Żbikowski, Roman Żbikowski. Wraz z nimi zamordowano jeszcze 42 Polaków, których nazwisk nie znamy oraz 7 Rosjan.

Nazwiska osób oraz ogólna liczba zamordowanych więźniów KL Soldau w Zawadach Małych podane są zgodnie z napisem umieszczonym na tablicy okolicznościowej, znajdującej się na terenie miejsca kaźni, ufundowanej przez „Społeczeństwo Gminy Ostróda”.

KL Soldau został wyzwolony przez wojska sowieckie 18 stycznia 1945 r. Do dziś nie znamy nazwisk wszystkich więźniów zamordowanych przez Niemców w tym obozie. Najprawdopodobniej liczba przekracza 10 tysięcy ofiar. Warto również w tym miejscu dodać, że teren niemieckiego obozu został szybko „zagospodarowany” przez sowieckie NKWD, które już w styczniu 1945 r. utworzyło w tym miejscu Obóz Nakazowo-Rozdzielczy NKWD Ludowego Komisariatu Spraw Wewnętrznych. W obozie oprócz Niemców osadzano również Polaków, którzy w okresie okupacji otrzymali tzw. III kategorię narodowościową (Eingedeutschte), członków Armii Krajowej i „przeciwników nowej władzy”. Obóz NKWD w Działdowie został zlikwidowany w połowie października 1945 r.

Benedykt Perzyński



Czytaj e-wydanie

Pochwal się tym, co robisz. Pochwal innych. Napisz, co Cię denerwuje. Po prostu stwórz swoją stronę na naszym serwisie. To bardzo proste. Swoją stronę założysz TUTAJ ". Szczegółowe informacje o tym czym jest profil i jak go stworzyć: Podziel się informacją:

">kliknij
Problem z założeniem profilu? Potrzebujesz porady, jak napisać tekst? Napisz do mnie. Pomogę: Igor Hrywna

Komentarze (8) pokaż wszystkie komentarze w serwisie

Komentarze dostępne tylko dla zalogowanych użytkowników. Zaloguj się.

Zacznij od: najciekawszych najstarszych najnowszych

Zaloguj się lub wejdź przez FB

  1. Dobry tekst #2185925 | 82.160.*.* 19 lut 2017 16:55

    Bo tylko o wypadkach się pisze

    Ocena komentarza: warty uwagi (1) odpowiedz na ten komentarz

  2. Panie Benedykcie #2173971 | 82.160.*.* 3 lut 2017 13:24

    Niech Pan coś napisze, bo czytać nie ma co.

    Ocena komentarza: warty uwagi (13) odpowiedz na ten komentarz

  3. Sprawa dla reportera #2168706 | 82.160.*.* 26 sty 2017 19:02

    #plotkiBAJKIhistorieOPOWIEŚĆI czyli co gminna wieść niesie ! Latem 2016 roku nasze miasto odwiedziła Pani redaktor Elżbieta Jaworowicz, kręcąc materiał do emisji kolejnego odcinka "Sprawy dla reportera". Jakimś dziwnym cudem przeszło to bez lokalnego echa, jednak na początku tego tygodnia sprawa powróciła i nakręcono kolejny stosowny materiał, tym razem już w studio w "narodowej" TVP ! No dobrze, w końcu znowu coś o Działdowie ! Pytanie tylko co ? Otóż w końcu zainteresowano się koszarami (przy ul. Grunwaldzkiej) w naszym mieście, w których być może nie wszyscy wiedzą były miejscem męczeństwa i mordów w trakcie II wojny światowej przez naziztów, jak i krótko po niej z udziałem "towarzyszy" z NKWD. Do programu Pani Jaworowicz zaproszony został m.in. burmistrz miasta G. Mrowiński, który zapewne będzie musiał się zmierzyć z tematem - CO Z TYMI KOSZARAMI ? Najciekawsze jest to, że od niedawna bardzo dużym zainteresowaniem tym miejscem wykazuje wojewódzki konserwator zabytków ! Ale warte jest też przypomnienie, iż klika ładnych lat temu działdowskie koszary odwiedził Jarosław Kaczyński, który publicznie obiecywał, że miejsce to będzie odnowione i upamiętnione. Czekając na emisję programu "Sprawa dla reportera" liczymy, że w końcu z tym miejscem pamięci uda się coś zrobić ! Zbigniew Kociela

    Ocena komentarza: warty uwagi (14) odpowiedz na ten komentarz pokaż odpowiedzi (1)

    1. panie burmistrzu! #2166698 | 94.254.*.* 24 sty 2017 07:31

      Jużponad dwa lata pan rządzi i w tym czasie zwolnił pan kilku ludzi, postawił plastikową choinkę okręt magellana za biblioteką i co jeszcze ? Myślałam że zajmie się pan czymś ważnym hak na przykład tym strasznym miejscem w Działdowie. Tyle pan opowiadał w kampani i obiecywał. Te wszystkie afery esesmańkie a teraz co? Wiem, wiem pan nie jest winny tylko inni. Szkoda pisać.

      Ocena komentarza: warty uwagi (6) odpowiedz na ten komentarz

    2. wstyd burmistrzu #2165264 | 94.254.*.* 22 sty 2017 09:28

      Już ponad dwa lat pan rządzi i co pan zrobił dla ratowania tego miejsca? Drzewkami si etylko zjmować i mizerną tabliczką na jakimś płocie żeby kontrkandydata o sympatie do esesmanow oskarżać przed wyborami na burmistrza i na tym ugrać elektorat? Tfu! A teraz co? Mam nadzieję że jak przyciśnie pana telewizja to już się pan nie wykaraska z tego tematu. Historyk z niego jak i ze mnie prezydent. Nareszcie ktoś panu powie do wiwatu tylko niech pan jak zwykle nie obwinia innych bo i jako radny dwóch kadencji nic pan nie zrobił i jako burmistrz od ponad dwóch lat. No to niech się pan teraz popisze wreszcie czymś a nie tylko gadaniem.

      Ocena komentarza: warty uwagi (10) odpowiedz na ten komentarz

    Pokaż wszystkie komentarze (8)
    2001-2024 © Gazeta Olsztyńska, Wszelkie prawa zastrzeżone, Galindia Sp. z o. o., 10-364 Olsztyn, ul. Tracka 5